Ο Μίκολας Αλέκνα κατέρριψε πρόσφατα το παμπάλαιο – από το 1986 – παγκόσμιο ρεκόρ του Γίργκεν Σουλτ, αλλά στα ελληνικά κατάστιχα μια επίδοση παλαιότερη από αυτή του Ανατολικογερμανού δισκοβόλου αντέχει ακόμα στο χρόνο· και από ό,τι φαίνεται, κρίνοντας από τα τωρινά δεδομένα, δεν θα είναι διόλου εύκολο να πέσει το επόμενο διάστημα.
Κάτοχος του αρχαιότερου πανελληνίου ρεκόρ ανδρών ή γυναικών, που βαστά από το 1983, είναι ένας Κύπριος: ο Φίλιππος Φιλίππου. Στις 15 Σεπτεμβρίου 1983 στην Καζαμπλάνκα, κατά τη διάρκεια των Μεσογειακών Αγώνων, κατέγραψε επίδοση 8.24.01 στα 3.000 μ. στιπλ, την οποία έκτοτε κανείς δεν μπόρεσε να πλησιάσει πιο κοντά από τη χρονική απόσταση 2,5 δευτερολέπτων.
Η καρμική σχέση με τα φυσικά εμπόδια
Ο Φίλιππος Φιλίππου θυμάται με κάθε λεπτομέρεια τις συνθήκες υπό τις οποίες σημειώθηκε εκείνο το ρεκόρ, πιάνοντας το νήμα της ιστορίας από το ξεκίνημά του στους στίβους.
«Δεν ξέρω πώς, αλλά με έναν μυστηριώδη τρόπο, το αγώνισμα τον 3.000 μ. στιπλ με καλούσε να ασχοληθώ μαζί του. Θυμάμαι ήμουν 16 χρονών παλικαράκι, όταν ο παππούς του Γιώργου Λουκαΐδη, πρωταθλητή Ευρώπης εφήβων του 1991 στην ίδια απόσταση, με πήγε στις αγγλικές βάσεις στην Επισκοπή. Ήταν το μοναδικό μέρος, τότε, στο νησί που μπορούσες να τρέξεις φυσικά εμπόδια.
Είπα στον πατέρα μου, ‘δεν ξέρω τι είναι ακριβώς αυτό το αγώνισμα, αλλά, μιας και τρέχω, γιατί να μη το δοκιμάσω κι αυτό;’. Είχα αγαπήσει τα στιπλ, χωρίς καν να τα γνωρίζω! Σαν να ήταν το πεπρωμένο μου. Ίσως γι’ αυτό, στη συνέχεια, στην πορεία μου στα στάδια, ακόμα και τις μέρες που δεν αισθανόμουν καλά σωματικά και ψυχικά, όταν έμπαινα στην αφετηρία των 3.000 μ. στιπλ έβγαζα φτερά στα πόδια μου!».
Λίγο αργότερα, και αφού βίωσε την ωμότητα της εισβολής στη Μεγαλόνησο και πέρασε μεγάλο χρονικό διάστημα κρυμμένος και περιορισμένος, ο Φιλίππου βρέθηκε στην Αθήνα να γυμνάζεται στο «Γ. Καραϊσκάκης» και αργότερα στο Ολυμπιακό στάδιο δίπλα στα μεγάλα ονόματα του ελληνικού αθλητισμού. Προπονητής του ήταν ο Σταμάτης Σμυρνιώτης, ο παλιός πρωταθλητής των εμποδίων που είχε αναδείξει πολλούς αθλητές από την Ελλάδα και την Κύπρο.
Το λάθος που έφερε το ρεκόρ στα 5.000 μέτρα
Ο Φίλιππος Φιλίππου είχε πολύ καλούς χρόνους σε όλες τις μεσαίες και μεγάλες αποστάσεις, από τα 1.500 μ. μέχρι το 10άρι, αλλά πάντοτε προτιμούσε τα φυσικά εμπόδια. Το 1983, ήταν σε εξαιρετική κατάσταση και κυνηγούσε αδυσώπητα το ρεκόρ στα 3.000 μ. στιπλ, το 8.25.6 που είχε σημειώσει με χρονόμετρο χειρός ο Σπύρος Κοντοσώρος δέκα χρόνια νωρίτερα.
Ιδανικά θα επιδίωκε να το καταρρίψει στο πρώτο παγκόσμιο πρωτάθλημα στίβου, το 1983 στο Ελσίνκι, όταν θα έτρεχε δίπλα στους κορυφαίους του αγωνίσματος, στοχεύοντας, παράλληλα, σε μια θέση στον τελικό. Ωστόσο, από λάθος στις δηλώσεις συμμετοχής βρέθηκε να μετέχει στα 5.000 μέτρα.
Εν τω μεταξύ, στο Ελσίνκι, κατά τη διάρκεια του Παγκοσμίου Πρωταθλήματος, ψηφίστηκε η απογαλάκτωση της Κύπρου από τον ΣΕΓΑΣ και αποφασίστηκε, με τη σύμφωνη γνώμη της Ελλάδας και του ΣΕΓΑΣ, η ίδρυση ανεξάρτητης ομοσπονδίας με ισχύ από το 1984. Ο μετέπειτα πρόεδρος του ΚΟΕΑΣ, Αντώνης Δράκος έκανε μεγάλο αγώνα και, χαρακτηριστικά, για να το πετύχει μοίραζε λίστες στους εκπροσώπους των χωρών παρουσιάζοντας τις πολύ υψηλές επιδόσεις των Κυπρίων και τα εξαιρετικά αποτελέσματά τους στους Αγώνες της Κοινοπολιτείας το 1982.
Με δεδομένη την ίδρυση ανεξάρτητης ομοσπονδίας, ο Φιλίππου και όλοι οι άλλοι μεγάλοι πρωταθλητές και πρωταθλήτριες της Κύπρου, είχαν ελάχιστο διαθέσιμο χρόνο για να βελτιώσουν τις πανελλήνιες επιδόσεις που είχαν βάλει στο μάτι. Η άμμος στην κλεψύδρα άδειαζε…
Στη Φινλανδία ο Φιλίππου έκανε εξαιρετικές εμφανίσεις και έφτασε στα ημιτελικά με κούρσες στα 13.45.24 και 13.40.81, μένοντας εκτός τελικού για μία μόνο θέση! Εκεί, συνειδητοποίησε ότι το πανελλήνιο ρεκόρ στα 5.000 μ., το 13.35.4 του Μιχάλη Κούση ήταν μέσα στις δυνατότητές του. Άφησε, λοιπόν, για λίγο στην άκρη τα στιπλ και δικαιώθηκε!
«Αυτή η περιπέτεια στο Ελσίνκι μου βγήκε σε καλό. Άλλωστε, με αυτό το λάθος άνοιγε ο δρόμος για τη συμμετοχή του Αρσένη Τσιμίνου στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα (σ.σ.: εν τέλει ο Κερκυραίος δρομέας δεν αγωνίστηκε). Είμασταν κολλητοί φίλοι και συναγωνιστές, όχι αντίπαλοι. Ο Αρσένης ήταν εξαιρετικός δρομέας με πολύ καλό φίνις.
Δύο εβδομάδες αργότερα, στις 27 Αυγούστου, έτρεξα στο Ριτσιόνε σε διεθνές μίτινγκ. Ήξερα ότι ήμουν σε πολύ καλή κατάσταση και όντως τερμάτισα σε 13.34.29, νέο πανελλήνιο ρεκόρ» (σ.σ.: την επίδοση βελτίωσε το 1995 ο Νότης Παπούλιας με 13.28.59. Κανείς Έλληνας δεν έτρεξε γρηγορότερα έκτοτε).
Ρεκόρ ή μετάλλιο;
Προτού κοπάσουν οι πανηγυρισμοί για το ρεκόρ στα 5.000 μ., ήρθε η επόμενη μεγάλη διοργάνωση, οι Μεσογειακοί Αγώνες στο Μαρόκο. Ουσιαστικά ήταν η τελευταία ευκαιρία του Φίλιππα Φιλίππου να πάρει το πανελλήνιο ρεκόρ του Κοντοσώρου.
«Θέλαμε να φέρουμε διακρίσεις και μετάλλια από την Καζαμπλάνκα, αλλά δε γνωρίζαμε ποιοι θα ήταν οι αντίπαλοί μας. Όταν είδαμε τους αθλητές των άλλων χωρών και μιλήσαμε μαζί τους, συνειδητοποιήσαμε ότι τα στιπλ είχαν δυνατές συμμετοχές, σε αντίθεση με τα 10.000 μ., που είχαν προγραμματιστεί να γίνουν την ίδια μέρα.
Τις προηγούμενες μέρες στην προπόνηση κατάλαβα ότι… πετάω. Ο κόουτς μού έβαζε 800άρια στο 2.10 και τα έτρεχα, χωρίς να ζορίζομαι, στο 1.57! Είπα, λοιπόν στον Σμυρνιώτη ότι ήμουν πεπεισμένος ότι θα το έκανα το ρεκόρ στα στιπλ. Όμως, αυτός μου απάντησε ότι, αν έτρεχα στο 10άρι, θα μπορούσα ακόμα και να κερδίσω, ενώ στα στιπλ, αν δεν πήγαινε γρήγορα η κούρσα, θα πάλευα το πολύ για την 3η-4η θέση. Το μόνο που είχαμε συναποφασίσει ήταν ότι θα έτρεχα σίγουρα στα 5.000 μέτρα.
‘Τι προτιμάς; Να πάμε για το χρυσό στο 10άρι ή να το αφήσουμε και να κάνουμε το πανελλήνιο ρεκόρ στα στιπλ;’, με ρώτησε. ‘Αυτό το ρεκόρ το κυνηγάω δέκα χρόνια’ απάντησα».
Η απόφαση είχε ληφθεί…
Τρέξε Φίλιππε, τρέξε!
Ήρθε, λοιπόν, η ώρα να ξεκινήσουν οι αγώνες. Όντως, τα 10.000 μ. πήγαν αργά και κέρδισε ο Γάλλος Τιερί Ουατρίς με 29.05.95. Στα στιπλ, στην αφετηρία στάθηκε ο Γάλλος Ζοζέφ Μαμούντ, που τον επόμενο χρόνο θα κατακτούσε αργυρό ολυμπιακό μετάλλιο, ο «χάλκινος» στο Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα της Αθήνας το 1982, Ισπανός Ντομίνγκο Ραμόν και ο συμπατριώτης του Φρανθίσκο Σάντσεθ, που λίγες μέρες νωρίτερα είχε πετύχει ατομικό ρεκόρ, 8.16.59.
«Ο τελικός ξεκίνησε στις 5 το απόγευμα. Είχε καύσωνα, γύρω στους 42 βαθμούς και πολύ αέρα. Το χειρότερο, όμως, για μένα ήταν ότι η λίμνη ήταν τοποθετημένη στους εξωτερικούς διαδρόμους και όχι εσωτερικά, όπως στο Καραϊσκάκη ή στο ΟΑΚΑ. Έτσι, ήταν αδύνατο να ενημερώνομαι για τα περάσματά μου από τον προπονητή μου, με τον τρόπο που είχαμε συνηθίσει.
Ξεκίνησε ο τελικός, αλλά επειδή ήμουν σε πολύ καλή κατάσταση δεν αντιλήφθηκα το πραγματικό τέμπο που ακολουθούσαμε και νόμιζα ότι… περπατάγαμε. Στα 300 μ. από το τέλος ήμουν τέταρτος. Σκέφτηκα ότι δεν υπάρχει περίπτωση να κερδίσω. Κοιτάζω πίσω μου και βλέπω σε κάποια απόσταση τον Τσιμίνο. Πίστεψα ότι η κούρσα πήγαινε στα 9.00.
Φτάνοντας πια στα τελευταία 50-60 μέτρα, στρέφω το βλέμμα μου στο χρονόμετρο. Έγραφε 8.16 και μετά 8.17, 8.18… Αστραπιαία σκέφτομαι ‘μα τι κάνω;’. Βάζω το κεφάλι κάτω και δίνω ό,τι έχω και δεν έχω στα τελευταία μέτρα».
Ο Φιλίππου τερμάτισε σε 8.24.01. Δεν ανέβηκε στο βάθρο, αλλά το ρεκόρ του Κοντοσώρου είχε πέσει.
«Αν είχα ‘ξυπνήσει’ νωρίτερα θα μπορούσα να είχα κάνει 8.21. Το ίδιο είχα πάθει και στο Ριτσιόνε.
Μόλις τερμάτισα, ο Σταμάτης πηδάει τα κάγκελα και μπαίνει στον αγωνιστικό χώρο. Είχα βγάλει τα σπάικς και του τα έδειχνα. ‘Κοίτα, ούτε καν ακούμπησαν στη λίμνη’ του είπα. Κατάλαβαν οι Μαροκινοί ότι κάποιο ρεκόρ έπεσε και έρχονται και μου δίνουν έναν φάκελο για να περάσω από έλεγχο αντιντόπινγκ! Φυσικά ήταν αρνητικό. Καλύτερα, για να μην μπορέσει ποτέ κανείς να αμφισβητήσει την επίδοσή μου».
Πίσω του τερμάτισε ο Τσιμίνος με 8.28.34 και μετά ο 20άρης τότε Φραντσέσκο Πανέτα, μετέπειτα, το 1987, πρωταθλητής κόσμου!
Ο έπαινος από τον Αλμπέρτο Κόβα
Ο πόθος του πρωταθλητή μας είχε εκπληρωθεί, αλλά στην Καζαμπλάνκα τον περίμενε την επόμενη μέρα ακόμα μια κούρσα, τα 5.000 μέτρα.
«Υπήρχε μια σύγχυση για το ποιος θα αγωνιστεί. Αν θα έχει, δηλαδή, η κούρσα δυνατά ονόματα. Έπειτα, εγώ είχα τρέξει μια μέρα νωρίτερα στα στιπλ.
Ξεκινάω το ζέσταμά μου πιστεύοντας ότι θα πάρω το χρυσό και βλέπω τον παγκόσμιο πρωταθλητή στο Ελσίνκι, Αλμπέρτο Κόβα! Και ακόμα τον Ισπανό Αντόνιο Πριέτο και τον Τυνήσιο Φετί Μπακούς. Μεγάλοι αθλητές κι αυτοί με φοβερούς χρόνους στα πόδια τους. ‘Θα μπω και ό,τι γίνει’ σκέφτηκα. Τερμάτισε πρώτος ο Κόβα και (1’’.60) πίσω του εγώ (σε 13.59.37). Μου λέει μετά τον αγώνα ο Κόβα ‘δε φοβήθηκα κανέναν, εκτός από εσένα!’. Το τελευταίο 1.500άρι πήγε στα 3.47 και η τελευταία στροφή στα 56 δευτερόλεπτα».
Το ρίσκο που δεν απέδωσε και οι αποτρεπτικές νέες συνθήκες
Το 1983 ο Φιλίππου ήταν 27 ετών και οι επιδόσεις του τον έκαναν να πιστέψει ότι με ακόμα πιο σκληρή προπόνηση θα μπορούσε να αλλάξει επίπεδο και να είναι μόνιμος στους τελικούς των μεγάλων διοργανώσεων:
«Το 1984 προπονήθηκα έντονα, τραυματίστηκα και υπέστην δύο φορές υπερκόπωση μένοντας συνολικά εκτός για τρεις μήνες. Ήταν ένα ρίσκο που δεν βγήκε. Ένα ρίσκο, όμως, που έπρεπε να πάρω για να ξεχωρίσω.
Επίσης η πρώτη περίοδος στη νέα ομοσπονδία της Κύπρου δεν κύλησε όπως την περιμέναμε. Δεν είχαμε την αντιμετώπιση που αξίζαμε, ως κορυφαίοι αθλητές, όσον αφορά τα προνόμια. Σχεδόν όλοι όσοι προερχόμασταν από το ΣΕΓΑΣ, λίγο αργότερα σταματήσαμε. Όταν πια ανέλαβε τα ηνία ο Δράκος και έγινε εξορθολογισμός, εμείς είχαμε απομακρυνθεί από το άθλημα».
Γιατί δεν πέφτει το ρεκόρ στα στιπλ;
Από την κουβέντα μας με τον κάτοχο του παλαιότερου πανελληνίου ρεκόρ, δεν θα μπορούσε να λείψει η κλασική ερώτηση: «γιατί δεν έχει πέσει το ρεκόρ στα στιπλ, αν και έχουν περάσει περισσότερα από 41 χρόνια;»
Ο Φίλιππος Φιλίππου απάντησε:
«Δεν νομίζω ότι όσοι ασχολούνται με τα στιπλ κάνουν την κατάλληλη προπόνηση. Εγώ δεν ήμουν σούπερ ταλέντο, όμως ήμουν ο πρώτος που προπονήθηκε μαζί με Κενιάτες δρομείς.
Το πρόγραμμά μου το βγάζαμε μαζί με τον Σμυρνιώτη, που δεν ήταν εξειδικευμένος στις αποστάσεις. Βρήκαμε ποια προπόνηση μου ταιριάζει. Δεν γίνεται να κάνουν όλοι οι αθλητές το ίδιο πρόγραμμα. Υπάρχουν πολλοί ατομικοί παράγοντες που πρέπει να λαμβάνονται υπόψιν.
Εξάλλου, θεωρώ ότι η πολιτική των κινήτρων δεν λειτουργεί σωστά. Αντί να δίνονται ως ανταμοιβή σε όσους επιτύχουν, θα έπρεπε να χρησιμοποιούνται για να βελτιωθούν οι αθλητές που έχουν τις δυνατότητες να διακριθούν».